Ryszard Zajączkowski – Globalna zmiana. Co musimy obronić i jak działać?

Dlaczego powstała ta książka?

Książka ta powstała z wewnętrznej potrzeby podczas letnich miesięcy 2021 roku. Opinie, które zawiera, spisy­wałem wcześniej wyłącznie dla siebie, aby intelektualnie zmierzyć się z tym, czym żyję i uporządkować swoje myśle­nie. Nie przypuszczałem wówczas, że moje notatki ukażą się drukiem. Nie pretenduję do tego, aby być ekspertem w każdej dziedzinie. Choć mam tytuł profesora zwyczaj­nego, pierwsze zalecenie, jakie dziś kieruję do swoich słu­chaczy i czytelników, brzmi: nie słuchajcie profesorów, ale szukajcie prawdy.

Oczywiście opinia profesora też może być godna uwa­gi, ale nie można jej przeceniać wobec powszechne­go upadku etosu naukowego i roli naukowców. Wielu z tych, którzy powinni stać w pierwszym szeregu stróżów prawdy, służy dziś tym, którzy zapewniają im dobre do­chody, a programowanie badań naukowych nierzadko za­pędziło ich w ślepy zaułek. Może właśnie dlatego zabieram głos. Czuję potrzebę powiedzenia tego, co nie mieści się we współcześnie narzuconym paradygmacie myślenia. Nie­kiedy wracam do korzeni naszej cywilizacji, aby pokazać, na czym wyrosła i w czym tkwi jej siła. Innym razem polemi­zuję z mitami, którymi obrosło nasze myślenie. Oczywiście stale odnoszę się też do współczesności, bo to ona chyba najbardziej dziś nas obchodzi. Wielu ludzi wie, albo przy­najmniej wyczuwa, że żyjemy w wyjątkowych czasach i że konsekwencje podjętych dziś działań, choć jeszcze nieznane, mogą mieć ogromne znaczenie dla przyszłości.

Greckie słowo krisis oznacza przełom, zmaganie się, walkę. Nie wiemy, jak potoczy się historia, ale możemy świadomie brać w niej udział; nie wiemy wszystkiego, ale możemy pogłębiać swą wiedzę. Na straconej pozycji są tylko ci, którzy arogancko zaufali temu, co dotychczas zdołali zrozumieć. Można ignorować Biblię. Czy jednak nie przyznać racji Apostołowi Narodów, który napomi­nał chrześcijan z Koryntu: „A jeśli ktoś uważa, że coś wie, to jeszcze nie wie tak, jak wiedzieć należy” (1 Kor 8,2). Z takim też nastawieniem dzielę się swoimi uwagami. Może jednak, mimo wszystkich niedostatków, komuś pomogą.

Łacińskie przysłowie mówi: Nil est in homine bona mente melius („W człowieku nie ma nic lepszego niż dobre myślenie”). Do takiej też podróży w krainę myślenia zapra­szam w tym zbiorze esejów. Największą satysfakcją dla mnie będzie to, jeśli książka wzbudzi potrzebę stawiania pytań i rzeczowej dyskusji. Pozostaję dłużnikiem wielu osób, które przez lata i w ostatnim czasie kształtowały moje myślenie. Świadomie nie daję przypisów, bo wówczas praca rozrosłaby się do dużych rozmiarów, a może nawet zniechęciła wielu czytelników. Bardziej pogłębione analizy i dane z pewnością nie będzie trudno znaleźć tym, którzy ich poszukają. A jest to ważne zadanie, ponieważ podczas bitwy o ludzką świado­mość najważniejsza powinna być walka z własną niewiedzą.